Het zal maar weinig mensen zijn ontgaan: de problemen rond de bouw van Theater De Viking. De nieuwe en noodzakelijke combinatie van Filmhuis De Keizer en Theater Bouwkunde wordt op dit moment gebouwd en er zijn verschillende problemen wat betreft de bouw en de bijkomende kostenoverschrijdingen. Hoe complex ook, een ding is wel helder: stoppen is geen optie. Dat zou betekenen dat we ruim 12 miljoen euro aan bestaande financiële verplichtingen weggooien, zonder dat er iets gebouwd is.
Op 14 februari nam de gemeenteraad dan ook een besluit over de extra 1,2 miljoen euro die nodig is om tegenvallers op te vangen. Er lag de keuze tussen het beschikbaar stellen van dat extra geld of stoppen, wat 12 miljoen euro kost. Die keuze was simpel voor de PvdA: doorgaan met de Viking is de enige eerlijke, reële oplossing, hoe boos we ook zijn over de overschrijdingen. Maar dat heeft eerder ook al geleid tot het aftreden van de politiek verantwoordelijk wethouder Hartogh Heys.
Is dan alles zo eenvoudig rond dit bouwproject? Allesbehalve. Het is een complex geheel met een flinke geschiedenis, eerdere besluiten en veel techniek en informatie over de financiën. Niet voor niets doet er momenteel een onderzoekscommissie vanuit de raad een onderzoek met verhoren met betrokken bestuurders en medewerkers over hoe dit project zo verkeerd heeft kunnen lopen. De onderzoekscommissie heeft van de raad de opdracht gekregen zich te verdiepen in de besluitvorming en sturing van het project om de Viking te realiseren en hierbij lessen (aanbevelingen) voor de toekomst bij te formuleren. Zij zullen ongeveer eind maart hun bevindingen kenbaar maken. Op die planning bestaat hier en daar kritiek vanwege de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart. Maar een planning van een onafhankelijk werkende commissie laat zich niet sturen, ook als we dat anders zouden willen zien. Op zo’n moment zou de commissie weer niet onafhankelijk meer zijn, wat juist cruciaal is bij zoiets complex. Zorgvuldigheid en een goed onderzoek, waar echt wat van geleerd wordt, is het belangrijkste, waarbij het onderzoek zeer transparant is gezien openbare verhoren die ook online gevolgd kunnen worden.
Ondertussen is de bouw gestart. Waar men in het stadhuis verhoort, wordt er op de bouwplaats geboord. De contracten zijn getekend, de materialen zijn besteld, de bouwvakkers staan klaar om een nieuw theater te bouwen. Langer wachten kost fors meer geld en stoppen kost ons al het geld waar al verplichtingen voor bestaan (12 mln. dus). Er ligt ook een belangrijke reden en noodzaak onder dit theater, waar de raad in 2012 met zeer ruimte steun voor stemde.
Wat betreft de inhoud en aanleiding: Theater Bouwkunde loopt al jaren aan tegen de grenzen en mogelijkheden van het huidige gebouw. Vrijwel iedereen die betrokken is bij Bouwkunde, of daar wel eens een voorstelling heeft bezocht, heeft warme gevoelens voor het huidige theater. Maar als je even verder kijkt, kan je niet anders dan tot de conclusie komen dat het gebouw niet meer past bij de eisen die publiek, medewerkers en theatermakers, mogen stellen. Het is niet toegankelijk voor mensen met een beperking en het naleven van veiligheidsvoorschriften komt op termijn fors onder druk. Maar Bouwkunde vervult een belangrijke rol in de culturele infrastructuur van Deventer, en heeft een uitstekende reputatie in Nederland. Dat willen we graag behouden.
Filmhuis De Keizer loopt al jaren tegen de grenzen van zijn huidige huisvesting aan, terwijl er potentieel veel meer mogelijk is. Het is een goed lopend filmhuis Het aanbod kan vergroot worden de publieke belangstelling kan groter en breder. Maar dan zijn er meer zalen nodig om een grotere keuze aan films te kunnen aanbieden.
Kortom voldoende reden voor de gemeenteraad om vrijwel unaniem in 2012 in te stemmen met een nieuw te bouwen theater. Zes jaar later gelden deze overwegingen nog steeds en in nog sterker mate. Wanneer de bouw van De Viking vanwege de financiële ontwikkelingen zou stoppen, komt de vraag over de toekomst van Bouwkunde en Filmhuis De Keizer weer volledig terug.
Dan de huidige financiële stand van zaken. De gemeenteraad heeft in 2012 op basis van de toen bij de raad beschikbare informatie besloten dat voor realisatie € 10 miljoen (waaronder € 5 miljoen van de provincie Overijssel) wordt uitgetrokken. Of de raad dit besluit genomen heeft op basis van de juiste informatie zal mogelijk uit het rapport van de onderzoekscommissie blijken. Feit is wel dat dit bedrag de afgelopen jaren en ook nu weer onvoldoende is gebleken en de kosten inmiddels oplopen tot zo’n € 12.5 miljoen. Het project is inmiddels zo ver gevorderd dat vrijwel dit gehele bedrag als is uitgegeven of er opdrachten voor zijn verstrekt. Als de bouw nu beëindigd wordt, dan komt er van dit bedrag geen cent terug. Bovendien is de kans zeer groot dat de bijdrage van de provincie € 5 miljoen, weer terugbetaald moet worden. Dat leidt dus tot een verlies van zo’n € 17 miljoen, waar geen enkel resultaat tegenover staat. Nieuwe plannen voor de locatie kunnen dit verlies op geen enkele wijze compenseren. Bovendien zal er, zeker in Bouwkunde, een forse investering noodzakelijk zijn.
Wie nu pleit voor stoppen, pleit voor het weggooien van € 12 miljoen aan gemeenschapsgeld. Wie nu pleit voor het last-minute omgooien van de plannen (lees: het poppodium Burgerweeshuis erin en Bouwkunde eruit) begeeft zich op financieel drijfzand, speculaties en enorme risico’s waarbij zowel het theater in gevaar komt als het Burgerweeshuis, dat dan uit haar huidige pand verdreven zou worden. Zonder dat ze hier zelf iets in te zeggen zouden hebben gehad. Wie dat voorstelt houdt Deventenaren voor de gek met een schijnoplossing met enorme risico’s.
Doorgaan, sober, maar verantwoord, kost de gemeenschap weliswaar meer geld dan vooraf begroot, maar levert Deventer uiteindelijk een aanwinst, De Viking, die, samen het Stadhuiskwartier en de nieuwe bibliotheek aan de Stromarkt Deventer, in het aanzicht maar ook economisch en cultureel versterken.
