Opinie: ‘Dwangsomfetisjisme’

PvdA-raadslid Rob de Geest schrijft in een opiniestuk in De Stentor dat de gemeente doorslaat in het handhaven van kleinere overtredingen. Hierbij wordt veelvuldig de dwangsom ingezet als stevig handhavingsinstrument. Ook MKB en DKW trokken aan de bel dat de gemeente buiten proportie reageert op relatief kleine zaken.  Prioriteiten op dit vlak moeten worden bijgesteld.

Regels zijn regels en bij overtreding volgen er sancties, is vaak het credo. En dat klopt deels; je hebt in een maatschappij soms ook sancties nodig om problemen te corrigeren. Een gemeente zoals Deventer heeft daarvoor o.a. het instrument van de dwangsom, bij vaststelling van een overtreding. Maar de gemeente slaat stevig door in het gebruik van dit handhavingsinstrument en handhaaft op zaken die geen echt probleem zijn, die geen hinder of schade opleveren en geen prioriteit hebben.

Het meeste recente voorbeeld waarin je die doorgeslagen houding zag, was bij de handhaving op reclame-uitingen op winkelpanden van ondernemers. Onder dreiging van een forse dwangsom werd o.a. een startende, kleine binnenstadondernemer gedwongen om zijn kostbare bedrijfslogo te vervangen, omdat het enkele tientallen centimeters te groot was. Veel keus had hij niet want het niet navolgen van die eis is fors duurder dan de vervanging.

Maar er zijn meer recente voorbeelden waar ikzelf als raadslid tegenaan liep na meldingen door bewoners of ondernemers. Hierbij fungeerde de dwangsom als een soort disproportionele dwangbuis, terwijl er ook te praten viel met betrokkenen over oplossingen zonder deze dreigende beboeting. Maar de gesprekskanalen vanuit de gemeente waren afgesloten, slechts de juridische weg leek nog een optie.

Zo was er het verhaal van de man die zijn pand moest onderhouden op last van de gemeente. Dat deed hij maar er zat asbest in zijn pand. De verwijdering verliep correct via een erkend bouwbedrijf maar de melding hierover kwam niet op de vereiste manier bij de gemeente terecht. De eigenaar kreeg hierdoor uiteindelijk toch een forse dwangsom opgelegd. Na beroep werd deze wel flink verlaagd door de bezwaarcommissie maar de gemeente procedeert door, onder dreiging van een forse boete en juridische kosten voor deze man.

En dan is er de handhaving op kamerbewoning in panden op het bedrijventerrein Bergweide, terwijl sommige van deze panden jaren geleden een vergunning kregen voor kamerverhuur. Diezelfde gemeente grijpt nu in onder dreigement van een dwangsom omdat het bestemmingsplan toch wat anders aangeeft. Meldingen van overlast bij deze panden zijn er overigens niet.

En zo zijn er meer voorbeelden rond handhaving op naleving van voorschriften, waarbij er geen sprake is van een groot probleem maar waar de handhaving wel groots wordt ingezet. Je schiet als lokale overheid met dit ‘dwangsomfetisjisme’ je doel voorbij. Er wordt boosheid, afstand en angst gecreëerd, daar waar je als gemeente samen moet willen werken met bewoners en bedrijven. Alleen voor de echt zware , onredelijke gevallen gebruik je dan de echt zware sanctiemiddelen.

De gemeente moet dus haar prioriteiten bijstellen. Ik zie liever handhaving op reële problemen zoals een aanpak van overlast rondom verkamerde panden in o.a. Voorstad en Rivierenwijk of bij vervuiling in de openbare ruimte, waarbij bewoners vaak vragen om handhaving. Daarin zal het college van B&W toch echt moeten handelen in het veranderen van die gemeentelijke houding. En anders moet de gemeenteraad hier initiatief toe nemen. Er moet veel kritischer worden gekeken naar noodzaak en proportionaliteit van handhaving en sanctiemaatregelen. De dwangsom moet daarbij niet als een onnodige dwangbuis gebruikt worden.